"สัตว์ป่าตามธรรมชาติ ยังไม่ได้รับการดูแลสุขภาพที่ดีพอ สัตว์ป่า ก็เหมือน คน และสัตว์เลี้ยง คือมีโรคภัยไข้เจ็บและมีการบาดเจ็บ พวกเค้าก็ต้องการหมอ ต้องการการดูแล ป้องกัน และรักษาพยาบาลยามเจ็บป่วยเช่นเดียวกับคน"

หลายคนคงมีคำถามว่า สัตว์ป่า มีประโยชน์อะไร เกี่ยวข้องกับชีวิตเราแค่ไหน ถ้าไม่มีสัตว์ป่าจะเดือดร้อนหรือไม่ ทำไมจึงมีคนทุ่มเททำงานเพื่อสัตว์ป่า ทำแล้วได้อะไร ใครได้ประโยชน์

ก่อนอื่น ต้องขอบอกว่า สิ่งมีชีวิตในโลกนี้แบ่งเป็น พืช และสัตว์ คนก็ถือเป็นสัตว์ชนิดหนึ่ง ที่มีวิวัฒนาการมายาวนานจนกลายเป็นผู้รุกรานสิ่งมีชีวิตอื่นๆ จนกระทั่งกลายเป็นผู้ครอบครองแผ่นดิน ถิ่นที่อยู่อาศัยที่เหมาะสมต่อการดำรงชีวิตทั่วไป

การรุกรานเพื่อยึดครองแผ่นดินต้องมีการตัดไม้ทำลายป่า เปลี่ยนเป็นที่อยู่อาศัย พื้นที่เกษตรกรรม โรงงาน และอื่น ๆ อีกมากมาย ผู้ถูกรุกรานคือต้นไม้และสัตว์ป่า

ปัจจุบัน มนุษย์ รู้ซึ้งแล้วว่า ต้นไม้ ป่าไม้มีประโยชน์อย่างไร แต่ สัตว์ป่า ?? ประโยชน์ชัดเจนแค่ไหน อย่างไร ลองมาดูกัน สารานุกรมไทย สำหรับเยาวชนฯ เล่มที่ 21 แบ่งประโยชน์ของสัตว์ป่า ไว้ 4 ด้าน คือ

1. ด้านเศรษฐกิจ ได้แก่ การค้าสัตว์ป่า หรือซากของสัตว์ป่า จากส่วนต่างๆ เช่น ขน เขาและหนัง เป็นต้น การค้าสัตว์ป่า จึงถือว่าเป็นอาชีพที่ทำรายได้ให้แก่ผู้ค้าอย่างงาม และมีเงินหมุนเวียนในประเทศจำนวนไม่น้อย ซึ่งคุณค่าทางเศรษฐกิจจะรวมถึงรายได้ต่างๆ จากการท่องเที่ยวในการชมสัตว์ด้วย

2. การเป็นอาหาร มนุษย์เราได้ใช้เนื้อสัตว์ป่าเป็นอาหารเป็นเวลาช้านานมาแล้ว ซึ่งสัตว์ป่าหลายชนิด ก็ได้มีเลี้ยงจนกระทั่งกลายเป็นสัตว์เลี้ยงไป สัตว์ป่าหลายชนิดตามธรรมชาติคนก็ยังนิยมใช้เนื้อเป็นอาหารอยู่ เช่น หมูป่า เก้ง กวาง กระจง นกเป็ดน้ำ ตะกวด แย้ เป็นต้น รวมทั้งอวัยวะของสัตว์ป่าบางอย่าง เช่น นอแรด กระโหลกเลียงผา เขากวางอ่อน เลือดและกระเพาะต่างๆ ดีงูเห่าซึ่งคนก็นิยมดัดแปลงเป็นอาหาร หรือใช้เป็นเครื่องยาสมุนไพร

3. การนันทนาการและด้านจิตใจ สัตว์ป่าทำให้ธรรมชาติดูมีชีวิตชีวา การได้พบ ได้เห็น ได้ยินเสียงสัตว์ป่าย่อมทำให้เกิดสิ่งบันดาลใจ หรือดลใจ ทำให้เกิดความสุขทางจิตใจ เป็นการผ่อนคลายความตึงเครียดได้อย่างดี นับเป็นคุณค่าที่ ไม่สามารถประเมินเป็นตัวเงินได้โดยง่าย การท่องเที่ยวชมสัตว์ป่าในสวนสัตว์ อุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า และแหล่งสัตว์อื่นๆ จัดเป็นเรื่องของนันทนาการทั้งสิ้น

4. ด้านวิทยาศาสตร์ การศึกษา และการแพทย์ การค้นคว้าทดลอง ในด้านวิทยาศาสตร์ที่ก่อประโยชน์ให้แก่สังคม ในปัจจุบันมีอยู่หลายสาขาวิชาที่จำเป็นต้องอาศัยสัตว์ป่าเป็นตัวทดลอง ทำให้นักวิทยาศาสตร์ นักการศึกษาและแพทย์ ประสบผลสำเร็จในด้านการค้นคว้าทดลองต่างๆ นอกจากนั้น ยังมีการนำสัตว์ป่าไปเลี้ยงในสวนสัตว์ เพื่อให้ประชาชน นักศึกษา และนักวิทยาศาสตร์ทางธรรมชาติได้ชมและศึกษาถึงชีวิตของสัตว์ป่า ซึ่งนับว่ามีคุณประโยชน์เป็นอย่างมาก

5. เป็นตัวควบคุมสิ่งมีชีวิตอื่นๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสัตว์ด้วยกันเอง เช่น ค้างคาวกินแมลง นกฮูกและงูสิงกินหนูต่างๆ นกกินตัวหนอนที่ทำลายพืชเศรษฐกิจ เป็นต้น ซึ่งเท่ากับเป็นการช่วยประหยัดเงินในการที่จะต้องนำไปใช้ในการกำจัดศัตรู ทั้งทางตรงและทางอ้อมเหล่านี้

 เมื่อทราบประโยชน์ของสัตว์ป่าแล้ว คำถามต่อมา แล้วเมืองไทย มีสัตว์ป่าเหลือเท่าไร ที่ไหนและอะไรบ้าง

เอาเฉพาะที่สำคัญ ข้อมูลจาก ไสว วังหงษา นักวิชาการป่าไม้ 8 ว หัวหน้าสถานีวิจัยสัตว์ป่าฉะเชิงเทรา กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ระบุว่าขณะนี้ ช้างป่า ในประเทศไทยมีอยู่ประมาณ 2,500 ตัว อาศัยอยู่ในผืนป่าอนุรักษ์ 68 แห่ง ป่าที่มีช้างอาศัยมากกว่า 100 ตัว คือ เขาใหญ่ ห้วยขาแข้ง อ่างฤาไน กุยบุรี ภูเขียว แก่งกระจาน ทุ่งใหญ่นเรศวร

              เสือโคร่ง พบในป่าที่สำคัญคือ ห้วยขาแข้ง ทุ่งใหญ่นเรศวร แก่งกระจาน กุยบุรี คลองแสง รวมกันไม่เกิน 250 ตัว แหล่งใหญ่คือ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์จนได้รับการขึ้นทะเบียนเป็น มรดกโลกทางธรรมชาติ

              กระทิง มีอยู่ประมาณ 900 ตัว และ วัวแดง ประมาณ 500 ตัว ซึ่งพบว่ามีการออกหากินนอกพื้นที่ เช่น อ่างฤๅไน เขาใหญ่ แก่งกระจาน ห้วยขาแข้ง ภูวัว

              เนื้อทราย ละอง-ละมั่ง เป็นสัตว์ที่ไม่พบอาศัยอยู่ในธรรมชาติของป่าในประเทศไทย เว้นแต่บางพื้นที่ที่มีการนำไปปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ เช่น ที่ภูเขียว และเมื่อเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา มีการปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ ที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง จำนวน 77 ตัว สัตว์ประเภทนี้เพาะเลี้ยงได้ แพร่กระจายพันธุ์ได้ไว จึงเหมาะสมที่จะใช้ศึกษาในการปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ

จระเข้ เคยเป็นสัตว์ที่อาศัยอยู่อย่างชุกชุมตามแหล่งน้ำนิ่งหรือแหล่งน้ำที่ใหลเอื่อยๆ ปัจจุบัน พบอาศัยอยู่ในพื้นที่ 4 แห่งคือ อ่างฤๅไน แก่งกระจาน น้ำหนาว ยอดโดม ประชากรรวมกันไม่เกิน 10 ตัว

นกยูง เคยเป็นสัตว์ที่พบอยู่อย่างดาษดื่นในป่าของเมืองไทย ปัจจุบันพบในพื้นที่ป่าไม่กี่แห่ง เช่น ห้วยขาแข้ง แม่ยม ดอยเวียงล้า ดอยภูคา

สัตว์ป่าที่สูญพันธุ์ไปแล้วจากเมืองไทยไปนานแล้ว คือ สมัน !! สัตว์ประเภทกวางที่มีเขาสวยงามที่สุด

ไสว วังหงษา กล่าวไว้ในการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ การปฐมพยาบาลสัตว์ป่าเบื้องต้น ที่กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช จัดขึ้น ณ อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ "แม้ว่า ปัจจุบันสัตว์ป่าจะมีพื้นที่อยู่อาศัยที่กำหนดไว้เป็นการเฉพาะทั้งที่เป็นอุทยานแห่งชาติ และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า จนกล่าวได้ว่า ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีระบบการบริหารจัดการพื้นที่ป่าเพื่อการอนุรักษ์ดีที่สุดในภูมิภาคเอเชียอาคเนย์ แต่ปัญหาที่คุกคามสัตว์ป่าก็ยังคงมี"

วัตถุประสงค์ของการฝึกอบรมครั้งนี้ เพื่อบรรเทาอาการสัตว์ป่าที่ได้รับบาดเจ็บ หรือป่วย ก่อนที่สัตวแพทย์จะเดินทางไปถึง

              ภัทรพล มณีอ่อน สัตวแพทย์สัตว์ป่าคนแรกของไทย บอกว่า สัตว์ป่าตามธรรมชาติ ยังไม่ได้รับการดูแลสุขภาพที่ดีพอ สัตว์ป่า ก็เหมือน คน และสัตว์เลี้ยง คือมีโรคภัยไข้เจ็บและมีการบาดเจ็บ พวกเค้าก็ต้องการหมอ ต้องการการดูแล ป้องกัน และรักษาพยาบาลยามเจ็บป่วยเช่นเดียว

กับคน ดังนั้น การให้ความรู้แก่เจ้าหน้าที่ และการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ในการรักษาสัตว์ป่า จะทำให้เครือข่ายในการเฝ้าระวังและรักษาโรคในสัตว์ป่าเข้มแข็ง

วันนี้ไม่ได้จะบอกให้คิดอะไร นอกจากว่า ยังมีคนเห็นว่าสัตว์ป่าสำคัญ ยังมีหน่วยงานรัฐที่ดูแลสัตว์ป่า ไม่ให้หมดไปจากเมืองไทย ก็เท่านั้นเอง

นสพ. แนวหน้า (21-09-08)
โดย : หมูอ้วนตัวกลม